Wstęp - ciekawe informacje o roślinach owadożernych

    Co to są rośliny owadożerne?

    Wbrew pozorom, nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie, ponieważ istnieje wiele definicji roślin owadożernych. Najprościej można powiedzieć, że rośliny owadożerne to takie rośliny, które potrafią wabić, chwytać, zabijać i trawić zwierzęta. Każda roślina, która spełnia te cztery kryteria może być uważana za owadożerną. Od jakiegoś czasu toczą się intensywne dyskusje dotyczące tego, które rośliny są owadożerne, a które nie. Wynika to z tego, że część roślin (np. Ibicella, czy Proboscidea) chwyta i zabija owady, ale ich nie trawi. Istnieją też rośliny częściowo owadożerne. Do tej grupy należy np. Roridula, której liście przystosowane są do chwytania owadów. Sama roślina jednak schwytanych owadów nie pożera. Zjadają je z liści pewne gatunki pluskwiaków. Roślina jednak korzysta z substancji zawartych w owadach, ponieważ absorbuje odchody pluskwiaków. Większość naukowców uważa, że Roridula nie jest rośliną owadożerną, ale tak na prawdę to jest tylko kwestia odpowiedniej interpretacji.

    Dlaczego rośliny wykształciły zdolność pożerania owadów?

    Rośliny owadożerne rosną przeważnie na torfowiskach, na glebach ubogich w łatwo przyswajalne związki azotu, m.in. białka. Zawartość tych substancji w glebie nie jest dla nich wystarczająca. Z tego właśnie powodu rośliny muszą dożywiać się owadami.

    Czy rośliny owadożerne zjadają tylko owady?

    Nie. Oprócz owadów, rośliny owadożerne zjadają różne drobne zwierzęta, np. skorupiaki, pajęczaki, robaki itd. Bardziej prawidłowa byłaby więc nazwa "rośliny mięsożerne" albo "rośliny drapieżne", ale nazwa "rośliny owadożerne" przyjęła się w języku Polskim, więc nie należy jej zmieniać.

    Czy rośliny owadożerne są niebezpieczne dla ludzi?

    Nie. Niektóre rośliny owadożerne są trujące, ale to nie ma nic wspólnego z ich mięsożernością. Rośliny owadożerne są tak delikatne, że ich mięsożerność absolutnie nie stanowi żadnego zagrożenia dla człowieka. Odżywiają się one drobnymi zwierzątkami. Wyjątek stanowią może dzbaneczniki, które potrafią nieraz schwytać małego ptaka, żabę, czy nawet szczura! Takie dziwactwa należą jednak do rzadkości, ponieważ każdy zdrowy ptak, czy szczur, potrafi przecież przegryźć ściankę dzbanka i wydostać się z pułapki.

    Ile jest roślin owadożernych?

    Na całym świecie istnieje blisko 600 gatunków takich roślin. Nie tworzą one jakiejś jednolitej grupy systematycznej, lecz należą nieraz do daleko od siebie stojących rodzin i rodzajów. Obecnie za owadożerne uważane są następujące rodzaje: Sarracenia (kapturnica), Heliamphora, darlingtonia, Cephalotus, Aldrovanda (aldrowanda), Dionaea (muchołówka), Drosera (rosiczka), Drosophyllum (rosolistnik), Nepenthes (dzbanecznik), Triphyophyllum, Byblis, Genlisea, Pinguicula (tłustosz), oraz Utricularia (pływacz). Ostatnio naukowcy prowadzą badania nad rośliną Passiflora foetida, u której wykryto wiele cech świadczących o jej mięsożerności. To, czy jest ona na prawdę owadożerna, okaże się w przyszłości.

    Jak rośliny chwytają i trawią owady?

    Rośliny owadożerne wykształciły różnorodne powabnie i aparaty chwytne, które pozwalają im łapać drobne zwierzęta. Organami chwytnymi są zawsze odpowiednio do tego przystosowane liście. Na razie nie stwierdzono, by owady były chwytane przez kwiaty roślin. Ogólnie mówiąc, ze względu na sposób chwytania owadów, rośliny owadożerne można podzielić na 4 zasadnicze grupy. Do pierwszej grupy należą rośliny z liśćmi przekształconymi w dzbankowate lub lejkowate twory, działające jak wilcze doły. Owady wpadają do nich, ześlizgując się po gładkich wewnętrznych ściankach.

c.d.n.

Norbert Ryszczuk